TOOL – FEAR INOCULUM

Wat uw beeld van Tool ook moge wezen: Fear Inoculum is dad rock. Wie ten tijde van voorganger 10,000 Days actief naar muziek luisterde, is nu minstens dertig. Laat dat even bezinken.

TEKST MAARTEN VAN MEER

Zie ook Pink Floyds The Division Bell, dat eveneens oververmoeide jonge vaders vijftien jaar na ‘The Wall’ weer richting festivalweide kreeg. Nu is Fear Inoculum de virtuele flashback naar de jeugdige onbezonnenheid van dertigers en veertigers, maar net zoals die crush van toen enige pluimen is verloren en zich afvraagt waar ooit die energie vandaan kwam, is het Tool van 2019 niet het Tool van 2006, en helaas nog veel minder dat van 2001 of 1996. Dat blijkt ook het thema van dit album. ‘We zijn ouder, wijzer, een illusie armer, maar kunnen wel ongegeneerd kousen in sandalen dragen omdat we toch niet op Instagram moeten.’ En dus liggen Tool-fans die hen nog festivaltenten, de Vooruit of Vorst Nationaal zagen omverspelen ook niet echt wakker van de vraag of Fear Inoculum een carrièrebevestigend meesterwerk dan wel ietwat gepasseerde dad rock is. Het is een nieuwe Tool en dat hadden we nodig.

Edoch.

Zoals bij de vorige Tool-albums zegt de eerste beluistering van Fear Inoculum weinig. De titelsong klinkt intussen vertrouwd, maar al van bij de eerste beluistering ook opvallend meanderend en ingehouden met haar alle kanten uit zoemende gitaar en bas. ‘Pneuma’ bekoort direct. De tegendraadse ritmes draaien door elkaar heen, Keenan declameert zijn transcendentale thema’s, terwijl Danny Carey de belangrijke woorden benadrukt met een stevige drumslag: een hypnotiserend oerwoud aan geluid. Twee tracks en al twintig minuten die klinken als Tool, maar net dat beetje meer geëvolueerd. Hoera! Maar dan. ‘Invincible’ en ‘7empest’ worden zo gedomineerd door de ritmesectie dat je er als luisteraar moeilijk mee weg kan, zelfs al brengt Justin Chancellor rust en houvast door zijn bas door alles heen te laten ronken. Adam Jones vergeet dat gitaar niet alleen ritme, maar ook melodie en harmonie kan brengen, maar vooral Keenan kan zijn sterkte zelden uitspelen. Zijn vocale capriolen en verleidelijke zanglijnen zijn meestal de gids in de complexe polyritmische constructies. Helaas krijgt ook hij te weinig ruimte in deze songs. Ze doen in al hun technische duizelingwekkendheid naar adem happen, maar geven de luisteraar daar op geen enkel moment ruimte voor. Wist Tool in het verleden altijd de dynamiek te bewaken met hoogtepunten en rustpunten, dan stoomt ‘Invincible’ claustrofobisch door en moet de band aan het eind zowaar naar eleven schakelen voor de finale.

Ja, dat is indrukwekkend. Neen, dat is niet aangenaam: zowel ‘7empest’ als ‘Invincible’ missen de spanningsboog die Tool doorgaans zo meesterlijk weet vast te houden. Dat dat toch nog kan, blijkt echter: ‘Descending’ is ook lang en technisch indrukwekkend, maar nu heeft Keenan wel alle ruimte om te zingen, fluisteren, brommen en declameren. Na negen minuten breekt Carey de song bovendien meesterlijk open met een welgemikte gongslag: lucht. ‘Culling Voices’ evolueert van iets akoestisch naar de ‘Maynard-is-boos-op-iemand’-track van het album, maar beklijft amper. De track stoort ook niet, in tegenstelling tot ‘Chocolate Chip Trip’, een snel te vergeten spielerei waarin Danny Carey soleert over iets wat wel erg dicht tegen ‘On the Run’ van Pink Floyd heeft gelegen. En met elke beluistering rijst het vermoeden dat ‘Culling Voices’ weleens meer grower dan shower kan zijn en wordt zelfs ‘7empest’ toegankelijker, al blijft het meer jamsessie dan song. Maar dé lakmoesproef: welke songs wil u absoluut live horen? Hier zijn dat enkel ‘Fear Inoculum’, ‘Pneuma’ en ‘Descending’. De rest zou zonde zijn van wat er niet gespeeld wordt uit de back catalogue. Niet dat Fear Inoculum slecht is, maar het is moeilijk voor te stellen dat we er even passioneel en tegen beter weten in mee zouden rondheulen om mensen van het genie van Tool te overtuigen, zoals destijds met Lateralus. En dat is al achttien jaar de lat waar de band over moet. Een zeven dus. Of een 21/4, omdat het Tool is.