‘Ik zoek altijd een manier om het spel te winnen’

How Do You Burn? is de vraag die The Afghan Whigs dit jaar in de groep gooide, in de vorm van zijn negende plaat – de derde sinds de reünie. Bezieler Greg Dulli, 57 ondertussen, heeft nog brandstof genoeg: de afgelopen zomertournee was voor hem een moment van bevrijding, terwijl hij tegelijk probeerde om te gaan met het wegvallen van compagnon de route Mark Lanegan.

The Afghan Whigs trok in 2022 eindelijk opnieuw de baan op. Dat kan om meer dan een reden heuglijk nieuws genoemd worden.

Het is geweldig om opnieuw op te treden. Niemand van ons had de afgelopen vier jaar een concert gespeeld, behalve Patrick (Keeler, drummer red.), die bij The Raconteurs speelt. We hebben deze zomer een dertigtal concerten gespeeld, nog voor we de plaat uitbrachten en verder tourden.

Tijdens die zomertour waren de songs van How Do You Burn? nog dun gezaaid. Kwestie van het publiek niet te overrompelen met nummers die ze nog niet kennen?

We brachten de drie songs die we al uitgebracht hebben, soms nog een vierde. Er zijn immers veel nummers die we moéten spelen, en dan is het kwestie van een balans te vinden. Er zijn songs van onze vorige twee albums Do The Beast en In Spades die we echt willen brengen. En er zijn er ook van 1965, enkele van Gentlemen, een paar van Congregation, … We hebben gezorgd dat we wat afwisselden.

Zelfs “There Is A Light That Never Goes Out” van The Smiths stond dit jaar vast op de setlist.

Ik hoorde het een tijd geleden op de radio en het deed me aan de pandemie denken: take me out tonight, where there’s music and there’s people and they’re young and alive. Die regels gaan over de vrijheid om bij andere mensen, bij vrienden en geliefden, te zijn. Het is vermoedelijk een heel andere betekenis dan wat Morrissey vijfendertig jaar geleden voor ogen had, maar dat was wat ik er plots in hoorde.

Was de song, en bij uitbreiding de band, ook belangrijk voor je toen The Smiths nog bestonden?

Oh, yeah man! My God, ik hield van The Smiths. Ik heb in mijn leven al veel songs gecoverd, maar tot voor kort nog geen van hen. Waarom het zo lang duurde? Wel, er was blijkbaar een wereldwijde pandemie voor nodig.

‘Waarom het zo lang duurde voor we The Smiths coverden? Daar was blijkbaar een wereldwijde pandemie voor nodig.’

Je coverkeuze is soms intrigerend. Zo speelden jullie ooit “Melissa” van The Allman Brothers Band, geen groep die je spontaan met jou zou associëren.

Weet je welke groep je nooit aan mij zou linken, hoewel het een van mijn favoriete bands aller tijden is? Lynyrd Skynyrd. Zij schreven songs over echte mensen en bovendien waren het ongelooflijke muzikanten, die behoorlijk funky waren voor witte gasten. Ze hebben nummers gemaakt waar ik tot vandaag de dag naar luister.  Hetzelfde geldt voor Iron Maiden en Judas Priest. Ik luisterde naar heel uiteenlopende muziek toen ik opgroeide. De enige bands die naar mijn deel van het land kwamen, waren hardrockbands en ik ging naar al hun concerten.

Er is een parallel universum waarin je vermoedelijk heel andere muziek maakt?

(denkt) Misschien. Maar toen ik ging studeren, ontdekte ik punkrock. En ik luisterde ondertussen ook naar de soulplaten die mijn ma in de kast had staan. Begin jaren 1980 kwam daar nog vroege hiphop bij, waar ik wild van werd. Ik mixte al die invloeden door elkaar.

De meeste recente songs die die aanpak opleverde, is How Do You Burn?, een album dat niet op de meest voor de hand liggende manier tot stand kwam: de bandleden bevonden zich immers op verschillende locaties. Was dat moeilijk werken?

Niet echt, want toen orkaan Katrina huis hield, hebben we exact hetzelfde gedaan. We zaten toen midden in de opnames van Powder Burns van The Twilight Singers en niemand kon New Orleans in of uit. De drummer zat in New York, de backing vocalisten en bassist in California. Nu was het net zo. Eens de pandemie begon, dacht ik: we doen het zoals bij Katrina. Wie hier is, neemt zijn dingen op en dan sturen we het naar de rest. Is dat mijn favoriete manier van werken? Neen. Maar als we het niet gedaan hadden, zaten we hier nu niet te praten. Op dat moment wisten we immers niet hoe lang corona zou duren, wanneer er een vaccin zou zijn. En ik had een project nodig. Ik moest en zou het doen; ik hou van het maken van platen. Of het nu moeilijk of makkelijk is: ik wil ze maken. Het is een prima manier om je gedachten te verzetten. Je duwt op record en weg is De Plaag.

Wanneer was duidelijk dat het project in kwestie een The Afghan Whigs-plaat zou zijn en niet, bijvoorbeeld, een nieuw soloproject?

Het was altijd de bedoeling dat het een Whigs-album zou worden. Ik had enkele livestream-shows gedaan en zodra die achter de rug waren, heb ik Keith, mijn manager, gevraagd om geld van het label te krijgen om een The Afghan Whigs-plaat te maken. Ik wist dat het een jaar, misschien anderhalf jaar zou kosten om alles rond te krijgen: schrijven, opnemen. En met wat geluk zou er tegen dan een wetenschappelijke doorbraak zijn. Ik wilde klaar zijn op als dat zover was.

Optreden was in die beginperiode niet mogelijk. Net wanneer je met je soloplaat Random Desire wilde gaan toeren.

Ik was ontgoocheld, ja. Maar weet je wat? Als het enkel mij was overkomen, zou ik denken: what the fuck? Maar niémand kon live spelen. Dus wat kan je er aan doen? Het was als een sf-film. Wát? Er is een wát? En we gaan wát doen? Eens doordrongen wat er aan de hand is, besef je dat de spelregels veranderd zijn, zoek je naar manieren om het spel alsnog te winnen. Ik zoek altijd naar een manier om het spel te winnen. (grijns)

Is dat waarom het album start met het furieuze “I’ll Make You See God”, als een soort statement: we kunnen dit nog? Je bent even oud als Bob Dylan toen hij Time Out Of Mind maakte – een fantastische plaat, maar zonder de energie van zijn jonge jaren.

Inderdaad. (lacht) Fuck: hier komen we. Het was een groot statement. En ik hou trouwens enorm van Dylan zijn meer recente werk, meer dan van zijn middenperiode. Al heb ik zelf nooit probleem gehad met energie. Ik heb er veel van. Ik wist aanvankelijk natuurlijk niet dat ik een song als “I’ll Make You See God” zou schrijven. Of eender welk ander song. Veel nummers ontstaan uit een soort noodzaak.

‘Opnemen is een prima manier om je gedachten te verzetten. Je duwt op record en weg is De Plaag.’

Zit er een verhaal achter ”Please, Baby, Please”, een van de songs die er bij eerste beluisteringen uitspringt?

Dat nummer is per ongeluk ontstaan. Ik probeerde uit een Wurlitzer het geluid te krijgen voor een ander nummer, zette mijn handen op de verkeerde plaats en realiseerde me dat ze op de juiste plaats stonden voor een nieuwe song. Die ontstond vervolgens heel snel. Het is een van mijn favorieten. Ik wilde altijd al een slow dance soul ballad schrijven en voilà, het is gebeurd.

Wat met “Jyja”? Dat is nog zo’n intrigerend nummer.

Dat heeft wat langer geduurd om te schrijven. Ik had in een tijdschrift een artikel gelezen over een Chinese robotingenieur die een seksrobot in elkaar geknutseld had en er vervolgens mee getrouwd is. De man die de robot gemaakt heeft, heette Jyja. Zijn verhaal fascineerde me en leidde tot de song.

Ik hoef dus niet noodzakelijk over mezelf te schrijven. Observaties volstaan, of zo’n artikel. Dan begin ik te denken: wat zou hij tegen die robot zeggen? Op die manier kan je de lyrics vorm geven. Maar ik vertel je dit enkel omdat je er naar vraagt. Elke keer als ik een nummer van iemand anders hoor, is dat lied wat ik wil dat het is.

Op de dag van ons vorige interview, in december 2019, speelde Mark Lanegan in Turnhout. Je overwoog toen naar dat concert te gaan. Is dat uiteindelijk gelukt?

Neen. Ik ben niet geweest. (stil)

Als fan is het onwerkelijk dat er nooit nog een Mark Lanegan-concert zal zijn. Voor jou moet het verlies oneindig veel groter zijn: jullie waren zeer close.

Het … (zoekt naar woorden) het is nog steeds vreemd. Er zijn momenten dat ik hem bijna bel of een bericht stuur. En dan realiseer je je ooow, hij is hier niet meer. Zijn lichaam heeft een pandoering gekregen van corona. Dat virus heeft hem stevig te pakken gehad, zoals je in zijn boek kan lezen. Een jaar voor hij gestorven is, was hij er al bijna aan overleden. Als je zo lang in een coma hebt gelegen en aan een niermachine gehangen, dat laat sporen na.

Ik ga Mark altijd missen. Ik ben dankbaar dat ik hem heb gekend, ben dankbaar voor de tijd die we samen hebben doorgebracht. En voor de vriendschap die ik ervaren heb. Hij was een ongelooflijke vriend voor me. We hadden … (denkt) Soms lees ik tekstberichten opnieuw. We hebben berichten die tien jaar terug gaan. Ik kan op die manier terugkijken en mijn vriend bezoeken. Iets grappig zien dat we ooit wisselden. Alle versies van Mark passeren dan. Hij had veel facetten, was een mooie mens. Ik ga hem eeuwig missen.

In 2019 vertelde je ook dat er ooit opnieuw Gutter Twins-activiteit zou zijn. Dat heeft niet mogen zijn.

Daar waren Mark en ik in december nog over aan het praten. We hadden wat muziek heen en weer gestuurd.

Het mooie is dat Lanegan op “How Do You Burn?” aanwezig is en, vermoedelijk, nog zal opduiken op platen van andere artiesten.

Ik denk dat hij een beetje zoals Tupac wordt. Mark maakte constant muziek. Over vijf jaar gaan er nog albums uitkomen waar hij op zingt.

Wanneer iemand wegvalt, zorgt dat uiteindelijk voor een extra drive, wordt de urgentie om te creëren vergroot?

Nah. We zijn allemaal sterfelijke wezens, we hebben allemaal een einddatum. Als tiener heb ik vrienden verloren, mensen die op dat moment ook tiener waren. Gasten die je overdag ziet en diezelfde nacht stierven ze, in een auto-ongeluk. Ik denk dat ik daardoor van heel jongs af een besef heb van die eindigheid. Ik maak muziek sinds ik tiener ben. Eens ik door had hoe je songs moet schrijven, ze opnemen, ze spelen, is dat wat ik doe. Sommige mensen zoeken hun hele leven naar wat ze willen doen, ik heb dat gevonden toen ik veertien was.

https://www.facebook.com/TheAfghanWhigsOfficial

https://www.instagram.com/theafghanwhigs/