HOE DE BREXIT DE PUNK REANIMEERT

Is post-punk de plaats voor de post-referendumkwaadheid? De Britse politieke shitshow blijkt alvast inspiratie bij uitstek voor lawaaierige gitaarbands. De Queen blijft deze keer uit schot, maar de brexit moet eraan geloven. Sleaford Mods, Idles, Fat White Family, Shame, Slaves, Goat Girl… Het zijn working class hero’s die punk weer politiek maken.

TEKST LINDSI DENDAUW – BEELD DEBORA LAUWERS

De Britse jeugd staat voor een onzekere toekomst, en dat dankzij de stemmen van hun Middle England-grootouders op wier angsten gretig werd ingespeeld door op chaos beluste politici. De generatiekloof is pijnlijk reëel. Degenen die in de Thatcher-jaren zijn geboren (nog zo’n dubieuze inspiratiebron) verdienden als starters op de arbeidsmarkt voor het eerst minder dan hun ouders. And the kids are angry. Zo ook Goat Girl, vijf jonge vrouwen uit Zuid-Londen. Hun slacker post-punk trok snel de aandacht van Rough Trade, waar ze precies op de dag van het referendum een platencontract tekenden. Niet veel later volgde single ‘Scum’, waarin de band zich verbijsterd uitlaat over de uitslagen. “I honestly do think that someone spiked their drink / How can an entire country be so fucking thick? / Hold tight to your pale ales / Bite off your nationalist nails / We’re coming for you, please do fear / You scum aren’t welcome here.” De leden van Goat Girl kwamen naar de Windmill in Brixton voor de gratis concerten en goedkope pinten, en bleven hangen voor de DIY-ethos en sociale commentaar. De scene rond Windmill is een van de weinige nog levende artistieke gemeenschappen in Londen. Door een woekerende gentrificatie worstelen bands om te overleven. Uit dezelfde scene komen ook de piepjonge post-punkers Shame, die in 2018 een bejubeld debuut uitbrachten met Songs of Praise. Voor de Londenaars is het een evidentie om zich uit te spreken over zaken zoals immigratie. “I believe that everyone’s political, it’s just whether or not they choose to share their opinions.” Frontman Charlie Steen heeft een voorliefde voor politieke satire en gooit lustig met modder naar Theresa May in ‘Visa Vulture’. Hij was zeventien en zat nog op de schoolbanken, May was staatssecretaris en nog niet gezonken in het zompige brexitmoeras. “Do you feel like a commoner? / Exposed and dominated / Have you gained a moral conscience? / Or are you not that degraded?” Stevig op haar plaats gezet door een tiener met een gitaar. In 1999 kondigde Tony Blair dolenthousiast het einde van de klassenoorlog aan. Maar daar gaat Fat White Family, eveneens uit Brixton, niet mee akkoord. “Wanneer ze de NHS (de Britse gezondheidsdienst, LD.) aan het verkopen zijn en mensen laten rotten, wanneer zeg je dan ‘genoeg’?” De krautpunkers uit Londen steken maar al te graag de draak met hun vijanden in deze strijd, de rijkelui. In de videoclip van ‘Tasted Good With The Money’, van hun derde album Serfs Up, zie je de rakkers op een vooraanstaand Engels tuinfeestje – inclusief chino’s, bootschoenen en Pimms – tot het plots absurd mis begint te lopen. De metafoor mag u er zelf in lezen. Maar hoe onthutst ze ook zijn over de politieke situatie, Fat White Family toont begrip voor de 62 van de 65 plekken die de overheid als ‘zwarte gaten van sociale mobiliteit’ classificeerden, die voor de brexit stemden. “Die mensen hebben echte problemen. Ze zien de traditionele working class-waarden verdwijnen en ze zijn er bang van”, legt gitarist Saul Adamczewski uit. “Maar ze beseffen niet dat het niet de moslims zijn die hen het leven lastig maken.” Ook uit de new towns rond Londen, plaatsen gebouwd in de naoorlogse euforie maar waar nu het geld is verdwenen, komt er protest uit de versterkers. Zo ook bij Bad Breeding, een hardcore punkband uit Stevenage, een stadje waar het zelfs volgens Wikipedia’s encyclopedische objectiviteit triestig wonen is. “Wij komen allemaal uit die lower working class, de groep die het zwaarst getroffen is door dit disruptieve beleid en de slechte overheidskeuzes”, vertelt zanger Christopher Dodd, wiens Duitse vader na de Tweede Wereldoorlog naar het Verenigd Koninkrijk emigreerde. Bad Breeding bracht in juni Exiled uit, een album vol furie over de onfaire omstandigheden van hun gemeenschap: “This is suffering as a constructman’s longest-running gag.” Bad Breeding ziet zichzelf trouwens als een radicaal activistisch collectief en niet als band. Hun albums zijn kritische kunstwerken en met essays op de hoes die nog meer inhoud geven aan hun teksten Bad Breeding’s wall of noise spreekt voor een grote groep Britten die zelden wordt gehoord. “In de pers, maar ook op artistiek niveau, wordt de werkende klasse onjuist weergegeven door mensen die andere belangen hebben of er niets van afweten”, legt Dodd de noodzaak van de band uit. Volgens Farrell zijn er in de Britse media gatekeepers die ervoor zorgen dat bepaalde soorten verhalen uit de arbeidersklasse niet worden verteld. Owen Jones voegde daar in Chavs, zijn boek uit 2011, nog het fenomeen chav-bashing aan toe. Niet enkel krijgt de laagste Britse klasse zelden het woord in het publiek debat, er wordt van hen ook een schadelijke karikatuur opgehangen. En dat zowel van Labour- als van Tory-zijde. Het stereotype van de onwetende en disfunctionele chav houdt namelijk de status quo in stand: een ‘marginaal’ is wat hij is door zijn eigen individuele tekortkomingen en niet door een historisch klassensysteem dat sociale mobiliteit tegenhoudt. “Chav-bashing draws on a long, ignoble tradition of class hatred”, zegt Owen.  Hoezeer eerste minister John Major in 1990 ook hoopte op een klassenloze maatschappij, de omstandigheden waarin een Brit wordt geboren bepaalt vandaag nog heel erg hoe zijn of haar leven gaat verlopen. In theorie heeft iedere Brit gelijke toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en recht, maar in de praktijk gelden andere regels. Woon je in de stad of op het platteland? In het noorden of in het zuiden? Veel wordt bepaald door de school die je familie kan betalen. Private scholen maken slechts 6 procent van het hele Britse schoolsysteem uit, maar leveren 42 procent van de Oxbridge-studenten, 29 procent van alle parlementsleden, 51 procent van alle toonaangevende journalisten en 74 procent van alle rechters af. “Stevenage sijpelt door in alles wat Bad Breeding is”, vertelt Dodd. “Het bepaalt je scholing en mogelijkheden. Zelfs waar je kunt repeteren.”

Mind the gap

Jongeren uit de arbeidersklasse worden uitgesloten van de beste banen en zitten vast in een systeem dat hen verhindert op te klimmen. Laurie Vincent en Isaac Holman startten hun band toen ze samen rekken vulden in Royal Tunbridge Wells, een stadje ten zuidoosten van Londen waar je naamkaartje en schort al klaarligt wanneer je aan de middelbare school begint. Doordat ze zichzelf gevangen voelden in een carrière die nergens heen ging, doopten ze hun groep Slaves. “We are all slaves in this modern age, whether it be to our jobs, corporations, social media or society in general”, verklaart het punkrockduo op zijn Facebook-pagina Slaves’ agressieve en tegelijk motiverende muziek met spitsvondigheden waarin ze de draak steken met de monotonie van het dagelijks leven. “Did you know 65 percent of UK homes contain at least one magnolia wall?”, vragen ze zich af in ‘Magnolia’. “I bet you didn’t.” Ook Slaves gebruikt zijn platform voor activisme. In 2018 brachten ze ‘Bugs’ uit, een aanklacht tegen de snelle sluiting van lokale pubs. “Without pubs we would have had nowhere to start our career. Pubs are so important to the careers of musicians. They are pillars of communities and need saving.” Ook IDLES roept op tot gemeenschap. Met de AF Gang heeft de band een van de trouwste fanclubs ooit. In de Facebook-groep delen 18.000 leden niet enkel foto’s van Mark Bowens indrukwekkende snor, maar steunen ze elkaar ook tijdens sollicitaties, break-ups en depressies. Voor IDLES is het persoonlijke dan ook very much political. Zo zingt Joe Talbot op hun tweede album Joy as an Act of Resistance over hoe hij rouwt om zijn doodgeboren dochtertje. “A stillborn was still born / I am a father”, klinkt het ellendig op ‘June’. “Door je kwetsbaar te durven opstellen naar anderen toe, door aandacht te hebben voor anderen en eens meer te luisteren dan te praten, door anderen toe te staan zichzelf te zijn, ontstaat een zeker verzet in jezelf”, legt Talbot uit. Dit verzet kan vervolgens worden omgedraaid naar een positief verzet richting de wereld.

Het leven zoals het is

De band die de eer krijgt om als dé spreekbuis van ‘Joe Public’ te fungeren, is Sleaford Mods. “People are looking for a release. They’ve got no voice”, vertelt Jason Williamson met zijn stevige East Midlands-tongval in de documentaire Bunch of Kunst. “I’m not saying we’re their voice. But we’re heading that way. People can relate to us. And we can relate to them ’cause we’re the same. We just work, come home and that’s it.” In de docu, waarin regisseur Christine Franz het duo twee jaar volgt, zie je hoe hun devote fans de spoken word rants van Williamson woord voor woord meelippen. Sleafords Mods raast en vloekt over het leven van de arbeidersklasse zoals het is. “So Mr. Williamson, what have you done in order to find gainful employment / Since your last signing on date? / Fuck all / I’ve been sat around the house wanking.” ‘Jobseeker’ zegt het allemaal.  “Ik geloof ze niet”, had Williamson onlangs over IDLES te zeggen. De frontman van Sleaford Mods is niet bang om tegen schenen te schoppen, ook niet als het over andere bands gaat. “IDLES, Shame, dit land loopt over van de waardeloze bands. De lijst is eindeloos, maar die twee… Van Shame word ik pissig, maar van IDLES ga ik schuimbekken.” In The Guardian beschuldigde hij IDLES van class appropriation en de band zou zich een stem aanmeten die hen niet toebehoort. De argumenten waarom hij dat precies vindt komen echter niet. Fat White Family lijkt volgens de man trouwens op een Moby-coverband. Er zit veel kwaadheid in Sleaford Mods, en het gaat alle kanten uit. Working class people die bekvechten over hoe meer working class ze wel niet zijn dan de andere working class people? Het is bijna te Brits voor woorden. En het doet dromen van wat deze bands zouden kunnen realiseren mochten ze zich kunnen verenigen, in plaats van te bekvechten zoals de politici die ze hekelen.