”Het zou best interessant zijn als in dichtbundels ook featurings bestonden”

Met The Book Of Traps And Lessons stond Kae Tempest plots op de top van de Olympus, vanbinnen was hen eigenlijk begonnen aan een afdaling naar de Hades. Drie jaar en een dikke pandemie later heeft de dichter de depressie onder de knoet, en een puike nieuwe plaat onder de arm: The Line Is A Curve. Omdat je in het leven altijd alles blijft meedragen. ‘Zelfs als ik in mijn vroege werk niet over gender sprak, ging het over gender.’

Kae Tempest is niet meer de vrouw die we voor het eerst spraken. In het zoomvenster geen dikke bos krullen, maar een kort ros kopje, een ernstige blik achter de bril. De dichter heeft er woelige jaren opzitten, waarin hen dichter bij zichzelf kwam. Maar daarover zal het later gaan. We pikken de draad op waar we hem in september 2019 lieten liggen. Bijna drie jaar geleden vroeg ik Kae Tempest in welke richting hen hun muziek na  The Book Of Traps And Lessons zag evolueren. Antwoord? “Ik mis het rappen wel een beetje, maar die plaat zal toch het vertrekpunt zijn.” Wel dan, is het zo gegaan?

“Een beetje wel, maar ook weer niet”, glimlacht Tempest. “”Priority Boredom” was het eerste nummer dat we schreven, dat en de muziek voor “I Saw Light” en “Smoking”. Het begon deze keer dus vooral met de Moog, een synth met een erg typisch geluid. Een prachtig instrument, en Dan (Carey, hun vaste producer – red.) en ik waren ondersteboven van wat voor complexe klanken het in al zijn eenvoud kon maken. Eén synthlijn en één zangstem; dat was het idee dat daaruit voor mijn vierde plaat kwam. Wat gebeurde was dat we een album hebben gemaakt met meer instrumentatie dan eender welk vorig werk van me. Het groeide en groeide gewoon maar, en dat was wel een gevolg, denk ik, van de ervaringen en frustraties bij het werken aan The Book Of Traps And Lessons. En misschien was het ook wel door de lockdowns, dat we zin kregen om een nogal breed uitwaaierend geluid te creëren, als tegendeel van al die restricties.”

Meestal, zo zeg je, weet je wat voor plaat het wordt als je de titel hebt gevonden. Wat had “The Line Is A Curve” dat je besefte: dit is het?

“Er zat iets in dat sprak over volharden. Over herhaling, het idee van alles wat je hebt beleefd aanwezig te maken in het heden. Zo wilde ik mijn verleden, alles wat ik ben accepteren, alle mensen die ik ben geweest koesteren, laten resoneren in het nu. Zoals bij een cirkel elke keer hij rond is altijd weer meeneemt waar hij is geweest, maar dan anders. Ik weet dat het een beetje gemakkelijk klinkt, maar: het voelde gewoon héél erg juist.”

Toen wij elkaar de vorige keer spraken, terwijl je al die bejubelde concerten gaf, ging je eigenlijk bijna ten onder aan een depressie.

“Ik had het héél moeilijk, ja. I was in a lot of pain. Jij zegt dat ook van dat bejubelen, maar ik was me daar niet van bewust. Ik zag die bijval niet, dat was mijn ervaring niet. Ik voelde vooral veel druk, maar goed, het gaat nu veel beter met me. En ik heb veel zin om opnieuw te touren en op te treden.”

“Het is mooi hoe mensen op The Book Of Traps And Lessons en de concerten hebben gereageerd. Die plaat is extreem krachtig. Het heeft me heel veel gekost, ook heel veel tijd, en dat is allemaal in die teksten en die muziek gekropen. Daarom heeft het zo’n impact, tot het punt dat er gekke dingen gebeurden in de performances, alsof er iets openging dat ik niet kon tegenhouden. Tegelijk was ik zo hard aan het worstelen, misschien was het gewoon dat. Als ik nu die songs zing, voelen ze niet half zo beangstigend als toen.”

Hoe ben je uit het dal gekropen?

“Muziek heeft me geholpen in die periode. Soms vraagt het leven zo veel van je, dat je niet eens meer weet wat je voelt. Creëren is voor mij dan een manier om in contact te komen met mijn werkelijkheid, te weten wat er echt in me omgaat. Dat is voor iedereen zo, daar ben ik van overtuigd. Misschien is dat voor sommige mensen gewoon de tijd te nemen om eindelijk de muren verven; alles wat je eventjes toegang geeft tot je scheppende geest, en niet dat gesocialiseerd hoofd dat vooral bezig is met hoe anderen naar je kijken, en die al die soorten druk opwekken. En verder heb ik therapie en medicatie gekregen, die mijn depressie heeft behandeld. Ik ben ook begonnen met bidden en mediteren. ’t Is niet alsof ik een plaat maakte en hop, alles was beter. Ook het feit dat ik als trans uit de kast ben gekomen, was daarbij heel belangrijk.”

Hoe kijk je nu terug op die stap? Heeft het je gebracht wat je verwachtte?

“Ik had geen verwachtingen, maar ik voel veel opluchting. Weet je, ’t is heel moeilijk om over de pijn van genderdysforie te praten. Ik kan het iemand die gelukkig is met zijn geslacht niet uitleggen. Wat ik kan zeggen, is dat het een enorme opluchting is om de stap te hebben gezet, en dat is mooi. Ik voel me veel dichter bij mijn gemeenschap nu, dat voedt me.”

Maar je was nog niet klaar om het daar op plaat over te hebben?

“Neen. Het album handelt niet specifiek over mijn transitie, maar tegelijk zit het in al mijn werk. Gender zit in alles waar ik over geschreven heb. Zelfs in mijn vroegste werk was het al aanwezig, in hoe ik niet over gender sprak, omdat ik het zo moeilijk had om liefdesverhalen tussen mannen en vrouwen te schrijven. Want dat was wat ik zo hard wilde, en ik schaamde me. Ik wilde geen queer liefdeshistorie schrijven, want ik wilde niet queer zijn. En zo kun je nog wel dingetjes vinden als je mijn werk doorkamt. En hoe meer ik dichter bij mezelf kom, hoe meer mijn personages ook uit de kast komen.”

Zoals toen je het personage Harry, op je debuut Everybody Down nog een man, vrouw liet zijn in je eerste roman The Bricks That Built The Houses die daarop gebaseerd was.

“Voilà.”

Het is de eerste keer dat je je niet echt achter personages verbergt, maar rechtuit over je eigen leven zingt.

“‘Verbergen’ is niet het woord dat ik zou gebruiken. Die songs liggen heel dicht tegen me. Dat ik voor personages koos, had veel te maken met de opwinding die ik toen voelde over het vakmanschap dat ik daar aan het leren was. Verhalen schrijven was spannend, mijn platen ook zo aanpakken vond ik gewoon cool. Ik was op dat moment theaterstukken aan het maken, ik leerde dialogen schrijven, werkte aan mijn eerste roman, … dat was mijn ding. En nu, na een paar dichtbundels, albums en stukken ben ik op het punt dat ik beter begrijp wat de beperkingen van sommige kunstvormen zijn, en de mogelijkheden van andere. Ik kies nu bewuster wat ik wil van elk soort schrijven dat ik doe. Daarom begrijp ik nu beter wat studiotijd voor mij kan betekenen.”

“Terwijl ik aan deze plaat schreef, was ik ook heel hard aan het werken aan mijn recentste toneelstuk, “Paradise”, waardoor ik daarin alle neiging kwijt kon om dialogen, of een plot, te schrijven. Daardoor is in deze plaat meer het persoonlijke geslopen dat ik vroeger voor mijn poëzie reserveerde. Zo bestuiven de verschillende projecten waar ik aan werk elkaar altijd hoor. Ik ben altijd aan vier-vijf-zes dingen tegelijk bezig, die allemaal in verschillende stadia van afwerking zitten. Op dit moment werk ik aan een roman, een dichtbundel, een nieuwe plaat, en een toneelstuk. En die zijn allemaal ergens anders in hun ontwikkeling. Het stuk is nog nauwelijks een idee, van het boek heb ik een eerste versie van 40.000 woorden, en het album bestaat uit acht nummers die misschien ooit een EP worden, of waarvan misschien maar één de demofase overleeft. De dichtbundel is dan weer bijna klaar. En zo leeft alles samen met elkaar, al duurt het soms vijf jaar voor het één daarvan uitkomt en zes maand voor het ander.”

“Sick and tired of my own advice”, zeg je in “More Pressure”. Is dat hoe je je voelde tijdens die laatste tour?

“Dat kun je op veel manieren interpreteren. De spreker in het gedicht is het beu om wijsheden te spuien, maar ze zelf niet in praktijk te brengen. Maar het idee achter “More Pressure” is het besef dat je je daar aan moet overgeven, loslaten, en inzien dat daar bevrijding in zit. Zoals ik later zeg: “less instruction, more comprehension”. Dus is dat hoe ik me voelde op die tour? Niet echt. ’t Is meer ik die er genoeg van heeft om mezelf beloftes te horen maken die ik niet ga houden. Het gaat om actie willen; daadkracht.”

‘Het is geweldig wat er met lyrics gebeurt als iemand anders er zijn perspectief aan toevoegt’

Voor de opnames bracht je de integrale plaat voor een publiek van tieners, voor een leeftijdsgenoot, en voor een ouder iemand. Waarom werd de definitieve die middelste?

“Dat kan verschillende redenen hebben. Misschien was het omdat het de tweede take van de dag was, en ik bij de eerste nog wat meer zenuwen had, en bij de derde al wat moe? Of het kan zijn omdat het voor een vriendin was, en me dus op mijn gemak voelde? Nog simpeler: omdat ik opgewarmd was? We weten het niet of het iets te maken heeft met haar generatie, of gewoon omdat het nu eenmaal de betere take was. We wisten gewoon: dit is hem, dé take. En waarom ik de opnames zo wilde aanpakken? Het was een experiment. Ik wilde mezelf blootstellen aan verschillende invloeden, om ook iets anders uit de teksten te krijgen.”

Was het belangrijk dat die vriendin ook een dichteres was? In je jonge testpubliek zat ook een dichteres-rapster.

“Oh neen, dat was toeval. Bridget was gewoon de juiste persoon, omdat ik haar zo graag heb. Ik ken haar al heel lang, maar onze band bestaat wel door poëzie. Als ik een van mijn jeugdvrienden had gekozen die ik al van kindsbeen af ken, zou ik me waarschijnlijk meer geschaamd hebben. Voor mensen die bijna als broers en zussen voelen is mijn poëzie iets dat ik buiten die vriendschap beoefen. Voor hen ben ik een normaal persoon, die gewoon een wat bizarre job heeft, en dan die rare dingen ga voorlezen die ik geschreven heb, waar dan veel mensen naar komen luisteren. Voor hen is dat surreëel. Ik zou voor een van hen nooit goed hebben kunnen functioneren tijdens een opname.  Maar van Bridget weet ik dat ze het begrijpt.”

Dit is je eerste album met gasten. Ik kan me voorstellen dat het niet evident is, als je werk zo hard om tekst draait, om daar een vreemden in te laten inbreken. Of zie ik dat verkeerd?

“Ja! (lacht) Grian (Chatten, frontman van Fontaines DC en te horen in “I Saw Light” – red.) is een vriend, iemand die ik heel erg respecteer en bewonder. Het was net interessant om zijn lens eens op mijn tekst te hebben, alleen al daardoor verandert wat ik zeg. Ik vind dat wonderschoon. Want ik hou van dat soort samenwerkingen. Zo ben ik destijds begonnen, in rapcrews, in rockbandjes, … Het is net geweldig wat er met lyrics gebeurt als iemand anders er zijn perspectief aan toevoegt. In muziek gebeurt dat constant, maar ik denk dat het interessant zou zijn als dichters dat ook zouden doen, en je midden in een gedicht plots een bijdrage van een tweede stem kreeg.”

‘Ik wilde mezelf blootstellen aan verschillende invloeden, om ook iets anders uit de teksten te krijgen’

“Wat Kevin Abstract betreft, die in “More Pressure” meedoet; ik hou van hen, ik hou van wat hen doet, en ik ben trots om met hen te hebben samengewerkt. Het is niet alsof ik per se de controle moet behouden over de inhoud, ’t is meer van ‘hé, ik heb dit gemaakt, wat zou jij er op willen doen? Schijn jij er even je licht over.’ En het leuke is: op de vinylversie van The Line Is A Curve krijg je van Kevin een ander, veel langer vers.”

Voor het einde, terug naar het begin: is er iets dat je zou willen zeggen tegen de jonge Kate die in 2013 zo vurig haar “13 Commandments” rapte?

“Dat is een interessante vraag, want die gedichten die ik toen schreef, waren in mijn gedachten afkomstig van mijn oudere zelf. Dat was wat ik deed in mijn teksten: communiceren met mijn oudere en jongere zelven. En nu ben ik de oudste van die zelven, en doe ik dat nog steeds: als ik schrijf, schrijf ik  naar mijn toekomst en naar mijn verleden, en probeer ik al die personen die ik was mee te nemen. En verder is de waarheid in mijn antwoord op je vraag dat alles wat ik die persoon – en al mijn andere vorige zelven – zou willen zeggen, privé is. En wat ik in het openbaar te zeggen heb, lees je wel in mijn poëzie.”

Fair enough. Bedankt voor het gesprek.

https://www.instagram.com/kaetempest/