HET JAMMEN TOT LEVENSSTIJL VERHEVEN

In deze tijd van sociale media en Spotify-playlists gebeurt het nog maar zelden dat een band een publiek kan opbouwen puur op de kracht van optredens en platen. Toch is dat precies waarin de Amerikaanse psychrockers van All Them Witches zijn geslaagd. Een portret van een band die met een bijna anachronistische aanpak toch potten weet te breken.

In feite is geen van de bandleden afkomstig uit Nashville. Gitarist Ben McLeod is een surfer uit Florida, drummer Robby Staebler komt uit Oregon. Beiden worden ze aangetrokken door de allure van de stad, een bakermat van geweldige muziek en muzikanten. Ze ontmoeten elkaar in een bar en beginnen samen muziek te maken. Hun eerste demo bestaat uit niet meer dan wat rudimentaire, jazzy ideetjes op gitaar en drums die ze opnemen met een 4-track. Maar het is pas wanneer Robby komt aanzetten met een collega die bas kan spelen, dat een heuse band vorm begint te krijgen: Charles Michael Parks Jr. (kortweg ‘Parks’ genoemd door de rest van de band) is een ietwat mysterieuze zuiderling die ook naar Nashville is verhuisd om muziek te spelen. Parks groeide op in Shreveport, Louisiana, ooit de thuisstad van blueslegende Lead Belly en de countryster Johnny Horton. Parks: “Mijn vader verdiende zijn brood in allerlei lokale funk- en soulbands, dus daar heb ik de microbe te pakken gekregen.

Voorts helpt het zeker dat Louisiana zo’n rijke traditie kent van Amerikaanse volkscultuur: country, blues en zydeco. Dankzij de lokale bibliotheek heb ik ook veel andere muziek leren kennen van over heel de wereld: Afrikaanse, Aziatische, Russische, veel religieuze muziek… Ik pikte gewoon elke cd mee die er interessant uitzag. Toch ben ik blij dat ik later met mijn moeder naar New Mexico ben verhuisd. Shreveport is echt zo’n plek waar je makkelijk een heel leven blijft plakken als niemand je weghaalt.” Parks kan niet alleen aardig uit de voeten op bas, al snel blijkt ook dat hij beschikt over een geweldige, hypnotische stem en een neus voor ietwat surrealistische teksten. De eerste volwaardige plaat is vrijwel onmiddellijk een feit: Our Mother Electricity verschijnt nog datzelfde jaar (2012) op het Duitse label Elektrohasch, gerund door de gitarist van de band Colour Haze. “Het enige label dat reageerde toen we onze demo rondstuurden”, zo stelt Parks het laconiek. De bandnaam wordt gehaald uit de film Rosemary’s Baby van Roman Polanski. Na hun release gaat de band de hort op, en zo begint een goede gewoonte van intensief optreden die de band tot op heden aanhoudt. Aangezien de band nog maar pas bestaat, evolueert de muziek enorm tijdens de eerste maanden samen op het podium. Zo ontstaat er tijdens de eerste tournee al gauw genoeg materiaal voor een volgend album dat de band het daaropvolgende jaar al zelf publiceert op zijn Bandcamp-pagina: Lightning At The Door

Southern Rock meets Sun Ra

Voor de tweede plaat wordt toetsenist Allan Van Cleave aangetrokken, die vrijwel meteen ook vast deel gaat uitmaken van de band. Tijdens de opnames ontwikkelt zich organisch een manier van werken: elk bandlid brengt een los idee aan, van een riff of een drumbeat tot een uitgewerkte song. Dat idee wordt in de groep gegooid waar het door improvisatie een eigen leven gaat leiden. All Them Witches hecht het opperste belang aan de ingeving van het moment, maar werkt snel en trefzeker. Niettemin maakt Lightning de prille ambities helemaal waar. Volwaardige songs worden afgewisseld met meanderende jams die toch nooit navelstaarderig worden. De southern rock van Allman Brothers wordt gekoppeld aan de vrijheid van Sun Ra en Miles Davis’ Bitches Brew. Bovenal primeert de groove. Parks: “Dat is het voordeel van muziek maken in Nashville: de stad is vergeven van virtuoze muzikanten, dus het is vergeefse moeite om daarin te willen uitblinken. Geen van ons is technisch uitmuntend, maar we zijn muzikaal wel avontuurlijk en ook perfect op elkaar ingespeeld.” Vanaf deze plaat neemt Staebler het artwork en alle bandfoto’s voor zijn rekening, zodat de eigen identiteit nog meer wordt bestendigd. De band probeert ook op zakelijk vlak een DIY-ethiek hoog in het vaandel te houden, maar bouwt hiervoor wel een netwerk uit dat hen in staat stelt om te groeien.

Voor de verdeling en promotie van Lightning wordt de onafhankelijke curator Tone Tree Music onder de arm genomen. Voorts lijkt de tijd ook rijp voor een Europese tournee. De band heeft hier immers met hun eerste release een stevige fanbasis opgebouwd binnen de lokale stoner rock-scene. De contacten bij hun voormalige label Elektrohasch doen de rest: in 2014 maakt de band voor het eerst de oversteek, en meteen gaat een wereld voor hen open. De term ‘stoner rock’ wordt traditioneel gekoppeld aan een welbepaald muzikaal genre. Een belangrijk deel van de scene vindt zijn oorsprong in de desert scene uit de jaren 90, waar bands als Kyuss en Yawning Man de woestijn introkken om zich met generatoren door het wijdse landschap te laten inspireren tot schier eindeloze jams. Onderhand is stoner rock echter de geuzennaam geworden voor een zeer breed netwerk van onderling gelinkte rockscenes waaruit stilaan ook een min of meer zelfbedruipende neventak van de industrie is voortgevloeid. Het klankspectrum valt nu breed te omschrijven als ‘alle rock die zijn oorsprong vindt in het geluid van de jaren 60 en 70’. Denk daarbij níét aan Greta Van Fleet – sommige bands in de scene flirten wel met retro, maar er wordt vooral voortgebouwd op muzikale en culturele tradities die doorheen de jaren voor de mainstream in onmin zijn geraakt: bluesrock, southern rock, hardrock en protometal, psychedelica en progrock. Parks: “Het is in feite geen genre, maar een uitgestrekte familie van muzikanten, fans, labels en organisatoren met een hart voor de muziek. We hadden er geen idee van dat zoiets bestond toen we met de band begonnen. Het is niet zo dat we bewust die scene opzochten. We zijn in feite gewoon gegaan waar onze muziek ons heeft geleid, maar het is echt geweldig dat we door zo’n scene werden opgepikt.” Hij maakt een rake vergelijking met The Grateful Dead. Vaak is de band de punchline van een running joke over stonede hippies en hun jengelmuziek. En toegegeven: de directe erfenis omvat ook het jambandcircuit met bands als Phish en Widespread Panic. Maar de filosofie achter de modus operandi van The Grateful Dead is ook een toonaangevende blauwdruk voor DIY in de muziekindustrie, met een zelfstandig businessmodel dat voorziet in de behoeften van de band en zijn entourage, en stevig inzet op actief engagement van de fans

Bootlegs

All Them Witches laat zich ook op een ander vlak inspireren door The Grateful Dead: in 2014 verschijnen een tiental officiële bootlegs van liveconcerten op hun Bandcamp-pagina, en fans worden aangemoedigd om de concerten zelf te registreren. De bootlegs verdwijnen later, maar in 2015 en 2016 brengt de band nog een paar liveplaten uit, waaronder een registratie van hun indrukwekkende concert in de Belgische AB Club. Deze opnames illustreren ook de kracht van de band: op het podium transformeren ze hun eigen nummers tot duizelingwekkende jams waarin het origineel soms onherkenbaar wordt. Zo wordt ook elk optreden een unieke belevenis. Parks: “Het moment waarop we een song schrijven is ook maar dat – een moment. Ik schrijf nooit wat op, de ideeën die de moeite waard zijn blijven wel in mijn hoofd spelen. Ik hou wel van het idee dat de muziek na dat eerste moment van ontstaan rijpt en groeit, net zoals we dat zelf ook doen als muzikant en als mens.” Toch worden de platen steeds ambitieuzer. In 2015 verschijnt Dying Surfer Meets His Maker, een abstracte conceptplaat waarop het palet wordt uitgebreid met Appalachenfolk. Parks schrijft een goed deel van zijn songs tijdens een overwintering in het huis van zijn grootouders in Elmgrove, Louisiana. Voor de opnames verkast de band een week lang naar een berghut aan de rand van Pigeon Forge, met uitzicht op Dolly Partons pretpark Dollywood. De plaat bewijst dat de band geen zware riffs nodig heeft om heavy te klinken. Zelfs op de meest intieme momenten zindert een onrustige dreiging doorheen de muziek. Parks’ stem klinkt veelzijdiger dan voorheen, soms lijzig en bezwerend, dan weer met een bijtende sneer. Het album betekent vooral een overgang in het geluid van de groep, en legt de grondslag voor hun volgende worp, die voor de uiteindelijke doorbraak zal zorgen.

Nashville Skyline

Dying Surfer is de eerste plaat die wordt uitgebracht op een groter label, New West Records. De band blijft behoorlijk wat autonomie behouden, maar de mogelijkheden worden wel wat uitgebreid. Voor opvolger Sleeping Through The War wordt daar volop gebruik van gemaakt. Bovenal wordt het ook een product van hun thuisstad Nashville. Er wordt een lokale producer aangetrokken: Dave Cobb, die naam heeft gemaakt met de plaat Metamodern Sounds in Country Music van Sturgill Simpson. Cobb werkt graag snel en efficiënt, en heeft een voorliefde voor analoge apparatuur. De plaat wordt opgenomen in de legendarische Creative Workshop-studio waar in de jaren 70 en 80 een eindeloze reeks grote namen zijn gepasseerd, van Roy Orbison en Merle Haggard tot Rod Stewart met The Faces. Met Caitlin Rose, Erin Rae en Tristen wordt ook een trio lokale backingzangeressen ingelijfd. De band is goed voorbereid en Sleeping wordt een echt studioalbum, met weinig ruimte voor de typerende improvisaties. Maar popmuziek spelen ze nog altijd niet, en wanneer de plaat in 2017 verschijnt oogst ze eerder vergelijkingen met Pink Floyds Dark Side of the Moon en Sonic Youths Sister. Toch mag Sleeping gelden als een doorbraakplaat. De podia worden steeds groter, en ook buiten de stonerscene heeft All Them Witches een publiek weten op te bouwen. Elke andere band zou dat momentum aangrijpen met een opvolger die voluit op de mainstream mikt. Dat doet All Them Witches zeer opzichtig níét. De recentste worp ATW wordt opnieuw opgenomen in een afgelegen blokhut en vormt bijna de antipode van zijn voorganger. Na de wijdse productie van Sleeping is dit een plaat die het geluid weer helemaal uitkleedt tot de rauwe essentie. De omstandigheden nopen tot herbronning: vóór de opnames stapt toetsenist Van Cleave uit de band. Het album wordt afgewerkt met een vervanger, maar uiteindelijk wordt besloten om voort te gaan als trio. Hun bluesy optreden op Desertfest Berlijn in april geeft een mogelijke nieuwe koers aan, maar zoals steeds het geval is bij All Them Witches, kan het alle kanten opgaan. Parks: “Al onze platen zijn altijd in een paar dagen geschreven en in minder dan een week opgenomen, simpelweg omdat we altijd zo druk aan het toeren waren. We hebben onszelf nooit de tijd gegund om enkele maanden aan een album te werken, maar ik denk dat het moment is gekomen. Nu hebben we eindelijk een beetje tijd. En een beetje geld, dat ook. (lacht)”