Ghostproducers: de geesten in de muziekwereld
Nieuwsflash: de populairste liedjes op de radio zijn maar al te vaak geschreven en geproducet door een heel team waarvan de identiteit voor de gemiddelde luisteraar onbekend is. Soms gaat het zo ver dat de vermeende artiest geen poot heeft uitgestoken bij het creëren van zijn eigen song. We nemen een kijkje achter de schermen, in de wereld van de ghostproducers en ghostwriters. “Het eerste wat je leert, is dat de muziekindustrie soms nogal fake kan zijn.”
Een ghostproducer is iemand die muziek produceert voor andere artiesten, en daar zelf weinig tot geen credits voor krijgt. Giuseppe Tresonie is zo’n muzikant die al op zijn twaalfde in contact kwam met de business: “Ik begon met zelf wat muziek uit te brengen, en na een paar jaar benaderden andere artiesten mij. Ze vroegen mij om tegen betaling muziek voor hen te producen, omdat ze dat zelf niet konden, of er geen tijd in konden steken. Ik heb dat twee à drie jaar gedaan en ben er daarna mee gestopt, omdat ik me wilde focussen op het management van andere artiesten.”
Writer of producer
Nog anoniemer dan de ghostproducers zijn de ghostwriters. Het principe is hetzelfde – en de grens is soms vaag – maar in plaats van een nummer te producen voor een andere artiest, gaat de ghostwriter het nummer volledig schrijven. Niko Westelinck scoorde al hits onder eigen naam (onder andere ‘Als jij het niet meer weet’ met Sabien Tiels) maar is ook een professionele ghostwriter en ghostproducer voor anderen. Hij heeft onder andere meegewerkt aan nummers voor Ketnetmusicals, Junior Eurosongen een hele reeks artiesten die zelf niet schrijven en producen, zelfs tot in China. Westelinck: “Ik ben vooral een songwriter, wat wil zeggen dat ik nummers – akkoorden, zanglijnen en tekst – componeer voor andere muzikanten. Daarna wordt het nummer door de artiest in kwestie ingezongen. Mijn naam wordt meestal wel ergens vermeld in de kleine lettertjes, maar meestal weet bijna niemand dat ik het geschreven heb.”
Beiden componeren anoniem voor artiesten die zelf niet genoeg tijd – of creativiteit – hebben om een album te maken. Tresonie: “Ik studeer momenteel Muziekmanagement aan PXL Music in Hasselt, en het eerste wat je daar leert, is dat de muziekindustrie soms nogal fake kan zijn. Maar je kan het langs twee kanten bekijken: het is uiteindelijk ook gewoon een industrie die moet draaien. Kijk maar naar topsporters die getraind worden door hun personal trainers, dat is net hetzelfde. Het is gewoon een bedrijf dat gerund wordt.”
Business vol bedrog
Toch is het even slikken wanneer je ontdekt dat het er allemaal niet zo koosjer aan toe gaat als gedacht. Tresonie: “Ik was veertien jaar oud toen ik erachter kwam dat mijn idolen van toen hun muziek niet zelf maakten. Er zijn weinig artiesten van het niveau van bijvoorbeeld David Guetta die hun muziek nog volledig zelf maken. Hoe meer die waarheid begon door te dringen, des te depressiever ik werd; ik kreeg als het ware een afkeer van de muziekindustrie. Maar ik begon gaandeweg in te zien dat het precies dát is, een industrie, waar je eveneens producenten en uitvoerders hebt. Zo werkt het wereldje. Ik heb ondertussen echt wel respect gekregen voor het team achter de artiest. Het is veel meer dan de muziek alleen. Als je echt bent doorgebroken, en je wil je kwaliteit hoog houden, dan heb je nu eenmaal een team nodig om je te helpen. Al is het ook een kwestie van prioriteiten stellen: je kan altijd wél beslissen om je een tijd terug te trekken in de studio. Maar omdat touren zoveel opbrengt, kunnen veel dj’s een deel van dat geld investeren in ghostproducers, waardoor ze non-stop blijven verdienen. Waarom zouden ze dat niet doen?”
“Er zijn weinig artiesten op het niveau van David Guetta die hun muziek nog zelf maken”
Ghostproducer Giuseppe Tresonie
“Aangezien touren zoveel opbrengt, kunnen veel dj’s een deel van dat geld investeren in ghostproducers, waardoor ze non-stop blijven verdienen”
Bovendien bestaan producers al veel langer dan vandaag, en is de definitie van het woord in de loop van de jaren enkel wat veranderd. Westelinck: “Vroeger was een producer iemand die de techniek verzorgde in de studio en die besliste welke instrumenten of arrangementen het nummer nodig had en welke partijen er gespeeld werden. Songwriters bestonden toen ook al, kijk naar iemand als Carole King, die al in de jaren zestig hits schreef voor andere artiesten. Het verschil is dat alles door de technologie veel gemakkelijker geworden is. Waar de producer vroeger vooral een strikje rond het geheel knoopte, kan die nu het hele nummer van nul tot een afgewerkt product maken met de computer. Er zijn geen fysieke instrumenten meer nodig om een lied te schrijven en op te nemen. Eigenlijk is de grens tussen songwriter en producer veel minder afgelijnd dan vroeger. Ik ben zelf zowel songwriter als producer, en word ook vaak voor beide tegelijk gevraagd.”
Schrijfkampen
Een veelgebruikte methode om snel en veel nummers te produceren, zijn schrijfkampen. Westelinck: “Een publisher organiseert dan bijvoorbeeld een writing camp van een week. Het principe is simpel. Je wordt samengezet in teams, meestal van drie personen – een songwriter, producer en topliner die de zanglijnen en teksten bedenkt – en aan het einde van elke dag moet er een nummer geproduceerd zijn door elk team. Het gaat dan niet om een kladversie, maar om een song die effectief op de radio zou kunnen gedraaid worden, tot in de puntjes afgewerkt dus. Zo’n intensieve week levert dus veel nummers op die door de publisher aangeboden kunnen worden aan artiesten.”
“Soms krijg je geen instructies, en kan je in het wilde weg nummers produceren, maar het kan ook zijn dat er met leads wordt gewerkt: zoekertjes van publishers en labels waarin duidelijke instructies staan over hoe het nummer in kwestie moet klinken, meestal met YouTubelinks van andere hits als referentie. Dan heb je eigenlijk een soort vacature, waarin een publisher of platenlabel op zoek is naar een bepaalde song. Het gebeurt dan weleens dat een hoop verschillende teams zich focussen op eenzelfde lead, en dat is denk ik ook de reden waarom er tegenwoordig zoveel nummers op elkaar lijken. Maar dat is mijn theorie natuurlijk.” (lacht)
Die liedjes worden niet altijd meteen opgenomen door een artiest. Westelinck: “Ik heb het al meegemaakt dat iemand een nummer van mij wou opnemen, terwijl ik zelf al bijna vergeten was dat ik het enkele jaren geleden geschreven had. Het is dus geen verloren werk als je een nummer componeert en het niet meteen opgenomen raakt. Je weet nooit wie er in de toekomst geïnteresseerd kan zijn.”
Netwerken en afwijzen
Wie gevonden wil worden als ghostproducer, moet de juiste contacten leggen in het goede milieu. Tresonie: “De mensen die moeten weten dat jij bepaalde nummers hebt geproducet, die weten het meestal wel. Het is de gewone luisteraar die er meestal geen idee van heeft dat hij luistert naar een nummer dat door iemand anders geproducet is. Een netwerk opbouwen in de juiste sector is dus veruit het belangrijkste.”
Al is het niet altijd zo rooskleurig. Westelinck: “De wereld van ghostproducers en ghostwriters is harder dan velen denken. Wij krijgen ook erg veel te maken met afwijzing. Het is net zoals acteurs die in een film willen meespelen: constant auditie doen, zonder zekerheid van een rol. Zelfs de grootste acteurs krijgen negen op tien keer te maken met afwijzing, en dat is niet omdat ze slecht zijn, maar gewoon omdat ze niet zijn wat er op dat moment gezocht wordt. Bij nummers is dat net hetzelfde.”
Muziekscenes
Niet elke muziekscene maakt evenveel gebruik van ghostproducers en ghostwriters. Veruit het belangrijkste genre voor dit soort schrijvers is EDM, electronic dance music. Westelinck: “Het gebeurt in alle genres, maar opvallend minder bij rock, omdat bands toch vaker hun eigen nummers schrijven. EDM is constant op de radio, vaak songs van artiesten die los van één bekende hit eigenlijk niet eens bestaan. De radio loopt over van gelegenheidsnummers.”
“Ghostwriters bestonden vroeger ook al. Kijk naar Carole King, die al in de jaren zestig hits schreef voor anderen”
Ghostwriter Niko Westelinck
Tresonie ziet het ook in de popmuziek: “De grote platenfirma’s gaan volgens mij meer dan eens aankloppen bij publishers om daar goede nummers te vinden voor hun artiesten. Ik ben nu heel erg in stereotypen aan het praten, maar ik denk niet dat veel artiesten hetzelfde niveau halen als de songs die aangeboden worden bij publishers. Natuurlijk zijn er nog bands die alles zelf schrijven, maar zeker in de popwereld gaat het er meer dan eens op deze manier aan toe. Niet dat het een probleem is, maar ik geloof niet dat Justin Bieber de nummers op zijn laatste plaat allemaal zelf geschreven heeft. Zo’n album is daarom niet volledig door andere mensen gemaakt: er zijn ook heel wat artiesten die aan co-writing doen, waarbij ze samenzitten met andere songschrijvers.”
Vaste prijs of toch hopen op een hit
Het geld dat ontvangen wordt voor het componeren van een nummer, varieert naarmate de auteursrechten al dan niet behouden worden. Tresonie: “Je krijgt voor elk nummer dat je producet een flat fee, wat een soort vaste prijs is voor de bewezen dienst. Dat is dus een bedrag dat eenmalig uitbetaald wordt. Daarnaast krijg je in sommige gevallen ook nog auteursrechtgelden via SABAM, als je als producer ook componist bent van het nummer. Concreet betekent dat dan dat je nog wat extra verdient, bijvoorbeeld wanneer je nummer op de radio gedraaid wordt. Je moet altijd vechten om je rechten te behouden, want als je nummer ooit een wereldhit wordt, dan blijf je er geld aan verdienen.”
Meestal wordt het afgewerkte nummer als een product van co-producing bekeken. Tresonie: “Je naam wordt dan nog wel ergens vermeld, maar de meeste mensen zullen dit nooit zien. Als je op Spotify bijvoorbeeld op je rechtermuisknop klikt, en dan op ‘credits tonen’ drukt, kan je zien wie er allemaal heeft meegewerkt aan een nummer. De gewone luisteraar zal zich hier niet snel mee bezighouden, maar de mensen in de business kijken meestal wel verder. In sommige gevallen staat de naam van de originele producer er niet meer bij, en wordt het hele proces dus in de doofpot gestoken.”
Oneerlijke betaling
Volgens Raf Cyran van 101Collective en Cyranrecords moet er echter nog wat veranderd worden aan de wetgeving. Cyran: “Als je het mij vraagt, moet er nog een revolutie komen in de Music Business Law. Veel jonge producers hebben weinig of geen weet van hun rechten, en worden op die manier meer dan eens misbruikt. Ze zijn vaak zo gepassioneerd door hun muziek, dat ze amper bezig zijn met het geld dat ze eraan kunnen verdienen, of de rechten die erachter zitten.”
Ook Westelinck spot nog enkele onvolmaaktheden in de industrie: “Spotify heeft de fysieke cd-verkoop grotendeels vervangen. Dat is voor ghostwriters en ghostproducers eerder slecht dan goed nieuws. Als je vroeger een of twee miljoen cd’s verkocht, dan was je binnen voor de rest van je leven. Met een of twee miljoen streams op Spotify kan je vandaag de dag bij wijze van spreken eens goed gaan eten, zeker als het geen radiosingle is, er nog andere mensen hebben meegeschreven en je ook nog eens je rechten met een publisher moet delen. Het is een moeilijke kwestie, want je kan moeilijk weigeren om je song op Spotify te verdelen.” Een verborgen business dus, met hier en daar nog een werkpunt. Kijk de volgende keer op Spotify dus misschien eens verder dan de titel, naar de namen áchter de song. Als ze ten minste te vinden zijn, want zoals Tresonie opmerkt: “Het is een boeiend onderwerp om over te spreken, maar je moet enorm uitkijken met wat je zegt.”
