Geen drugs, wel een dakhond
Shame, black midi, Squid, Black Country, New Road: allen hebben ze hun wieg in dezelfde pub staan. Ook nu deze bands wereldwijd naam maken, blijven ze aan hun heimat gehecht. Een van de voornaamste redenen? “We hebben hier geen kleedkamers.”
“Cruising”, de single die black midi in augustus loste, begint met een vijftal noten van een lome lap-steelgitaar. Geordie Greep, een oude ziel in een veel te jong lichaam, haakt in met zijn kenmerkende kikkerstem. Het is het begin van een zesenhalf minuten uitdijende song over een honderdjarige man die zijn meisje meeneemt voor een laatste plezierrit. Instrumentaal gezien gebeurt er weinig. Tot het ineens wemelt van de snaren, de pianist op zijn horrorfilmtoetsen mept, en een saxofoon zichzelf de vernietiging in blaast. Na een paar seconden is alles weer normaal.
Het nummer is symptomatisch voor het dynamische geluid dat momenteel aan het opstuiven is in Zuid-Londen. Naast black midi schoppen ook bands als Shame, Black Country, New Road, Squid en Goat Girl er stennis met een mix van punk, postrock, no wave en nog wat ander zonderlings. Centraal staan snijdende gitaren en drums — soms vervuld van een olympische woede, andere keren met iets van een ironische ondertoon. In hun teksten tonen deze artiesten zich intelligent, laconiek en gedesillusioneerd.
Maar wat hen nog meer met elkaar lijkt te verbinden dan hun muziek, is hun liefde voor een kroeg met een stoïcijnse hond als mascotte.
Het Mekka van de underground
“Wat is dat toch met die journalisten en hun neiging om iedereen met een gitaar en een domicilie in Zuid-Londen onder te brengen in een scene? Hier is helemaal geen scene. Je hebt gewoon een kluitje bands dat het goed met elkaar kan vinden en rondhangt in dezelfde pub annex concertzaal. Da’s alles.” Tim Perry weet waarover hij spreekt. Van die pub — de kroeg die black midi, Shame, Squid en co zowat als hun tweede thuis zien — is hij de concertprogrammator. De naam: The Windmill.
Een architecturaal wonder kun je de kroeg in Brixton, Zuid-Londen bezwaarlijk noemen. Het lage gebouw met rood en wit geschilderde bakstenen houdt het midden tussen een gestrand schip en de voetbalkantine van een derderangsclub. Vanaf het platte dak word je aangestaard door een onvermurwbare Duitse herder. Overdag is hij het huisdier van de bewoner boven The Windmill, maar na de uren klust hij bij als mascotte van het etablissement. De locals noemen hem ‘roof dog’.
Binnen in The Windmill gaat het er een stuk levendiger aan toe. Niet zelden wordt hier zeven avonden per week opgetreden. Perry, die al jarenlang de concertagenda verzorgt, zag veel bands komen en gaan. Sommige zijn hem bijgebleven. “Vijf of zes jaar geleden kreeg ik een mail van een band die zichzelf Shame noemde. Ze hadden geld nodig voor materiaal of opnametijd in de studio. Ze vroegen of ze een keer konden spelen. Ik luisterde naar enkele nummers en antwoordde dat ze mochten optreden. Ze mochten gerust nog een band meebrengen, we hadden nog wat ruimte. Zij zeiden dat ze wel een groep met een coole zangeres kenden. Die groep bleek Goat Girl te zijn.”
Die avond waren Perry’s criteria voor wie mocht optreden beperkt tot een simpele vraag: wie kan op zeer korte termijn invallen? Maar doorgaans is het vechten voor een plek op de bühne. Perry krijgt soms honderden aanvragen per dag binnen. The Windmill is dan ook niet de eerste de beste: sinds de eerste optredens in 2002 is de stek uitgegroeid tot een broedplaats voor jong talent. Bands als The Horrors, Fat White Family en Black Lips hebben er naam gemaakt.
“Vier jongens, ze zagen er misschien veertien uit. Ze hadden geen seconde aan muziek online staan. Het enige wat ze hadden was hun naam: black midi”
Tim Perry, programmator van The Windmill
Vandaag is de pub zowat het mekka van de Londense underground. “Een bezoek aan The Windmill staat hoger op mijn prioriteitenlijst dan een bezichtiging van de Eiffeltoren”, besluit een Amerikaanse toeschouwer nadat hij er eind vorig jaar black midi en Black Country, New Road in een livestream aan het werk heeft gehoord. En een andere: “Véél hoger.”
Kot kapot
Nochtans was er aanvankelijk zelfs voor de kwiekste journalisten niet veel sprake van een scene. Shame en Goat Girl werden niet lang na die eerste show kind aan huis in The Windmill, maar het duurde even voordat het volgende radertje in beweging kwam. Dat gebeurde op een ochtend ergens in 2017, toen zich vanuit het niets een nieuwe band meldde. “Vier jongens, ze zagen er misschien veertien uit”, herinnert Perry zich. “Ze hadden geen seconde aan muziek online staan. Het enige wat ze hadden was hun naam: black midi.”
“In die tijd moet ik zowat elke concertzaal in Londen hebben aangeschreven”, zei frontman Geordie Greep in het Britse magazine Loud and Quiet. “The Windmill was de enige die antwoordde.” Perry had besloten hen een kans te geven. “Het was een van de betere beslissingen in mijn leven. Ze hebben het kot doen ontploffen.”
Ineens ging het snel. Het optreden van black midi in The Windmill ging over de tongen. Het duurde niet lang voordat Geordie Greep en de andere leden werden gecontacteerd door een — dixit Perry — ‘chique promotor’ voor een headline show in Londen. “Dat was het moment waarop ik besefte: hier is iets bijzonders aan het gebeuren.”
“Ik begon ook in te zien dat we onze bands wat meer in bescherming moesten nemen”, vervolgt Perry. “Je wil niet dat ze één groot optreden doen en opbranden. Tegen Geordie sprak ik mijn bezorgdheid uit. Ik vroeg hem of hij en de rest van black midi niet iets zagen in een residentie in The Windmill, voor één maand. Ze zouden vier keer mogen optreden, en ze zouden mee mogen kiezen welke bands naast hen op de agenda kwamen. Het kon een plezante boel worden, probeerde ik. Geordies antwoord was duidelijk: ‘Waarom heb je ons dat niet eerder gevraagd?'”
Voor black midi kwam de internationale doorbraak — en de vorming van een breder muzikaal landschap — er alsnog. In Perry’s adressenbestand zit producer Dan Carey, de oprichter van het notabele undergroundlabel Speedy Wunderground en muzikale rechterhand van Kae Tempest. “Ik heb maanden aan Dans mouw getrokken, in de hoop dat hij een concert van black midi zou meepikken — Carey woont en werkt op een scheet van The Windmill. Maar hij is een drukbezet man.” Veel van zijn avonden brengt Carey door in zijn kelder, waarin de Speedy-studio is ondergebracht.
Uiteindelijk vond Perry toch een manier om Carey te lokken. “Ik vroeg hem of hij niet wilde optreden met Scottibrains, de band waarin hij zelf speelt. Ik plande hem in voor een vrijdagavond. Niet geheel toevallig stond toen ook black midi geprogrammeerd”, lacht hij.
Diezelfde avond nog vroeg Carey aan Greep en co wanneer ze tijd hadden voor een opnamesessie. “Bmbmbm”, black midi’s allereerste single, verscheen in juni 2018. Een jaar later lag debuutplaat Schlagenheim in de rekken. Amper een maand daarna waren ze genomineerd voor de Britse Mercury Prize.
Onbevreesd en fatsoenlijk
In de sporen van black midi volgden Goat Girl, Black Country, New Road en Squid. Hun carrière volgt een vergelijkbaar traject: aankloppen bij Tim Perry, de stemmen smeren en de snaren scherpen bij The Windmill, de studio induiken met Dan Carey en vervolgens wereldwijd de vleugels uitslaan.
Toch blijven al die bands met zekere regelmaat optreden in The Windmill. En ze lijken niet van plan daar binnenkort mee te stoppen. Je zou het bier in de kroeg haast magische eigenschappen toedichten. Perry heeft een prozaïscher verklaring voor die getrouwheid: “We hebben geen kleedkamers. Voor een show kunnen artiesten zich nergens afzonderen. Wat het risico op dealers of, misschien nog erger, groupies serieus verkleint. Bands hebben dus geen andere keuze dan pizza te eten in onze tuin, samen met het publiek. Je krijgt haast vanzelf een gemeenschapsgevoel.”
Toen Carey in de studio samenwerkte met de ‘Windmill-bands’, liet hij over hen optekenen dat ze “compleet onbevreesd” zijn. Dat ze desalniettemin, in Perry’s woorden, “behoorlijk fatsoenlijk” zijn, zal minstens voor een deel te danken zijn aan die ene kroeg in Brixton, Zuid-Londen.
Black Country New Road speelt in de Botanique op 24 oktober, black midi op dezelfde plek op 30 oktober. Shame staat op 31 maart in Trix.
